Als Ubbink en Overes voor het eerst sinds lange tijd voet op Nederlandse bodem zetten worden ze verwelkomd door het Nederlandse “verzet”. Wel worden de mannen gevraagd hun wapens tijdelijk in te leveren want als ze met wapens worden gepakt, dan is de ellende niet te overzien. Na enige aarzeling stemmen ze toe. Als ze dan ongewapend zijn, gaat het snel. Van alle kanten komen Duitsers op hen af. Ze worden hardhandig gearresteerd. Van de trap in de maag die Ubbink daarbij krijgt, heeft hij zijn hele verdere leven last gehouden. Uiteindelijk worden ze naar het Binnenhof in Den Haag afgevoerd waar ze uitgebreid verhoord worden, geboeid en wel.

Daar blijkt dat de Duitsers al van alles op de hoogte zijn, ook over hun opleiding in Engeland. Het heeft geen enkele zin de zaken anders voor te stellen dan ze zijn. Leugens worden hard afgestraft. De uitlatingen van kapitein Bingham bij hun vertrek worden nu op een wel heel wrange manier realiteit. Zou hij meer geweten hebben?

Doodsangsten

Na vijf dagen zijn de verhoren afgelopen. Ubbink wordt naar het Brabantse Haaren gebracht waar het Groot Seminarie, een groot monumentaal pand, is omgebouwd tot gevangenis. Daar wordt hij alleen in een cel opgesloten. Ubbink verwacht niet dat hij hier nog levend uitkomt. Elke keer als de celdeur wordt geopend, denkt hij te worden meegenomen naar de executieplaats. Vijf keer per dag staat hij doodsangsten uit.

Na enkele maanden krijgt hij een celgenoot. Het blijkt Overes te zijn. Die is samen met hem geland in Nederland en tegelijkertijd gearresteerd. Ze spreken elkaar moed in en gaan op onderzoek uit. Wie zitten er allemaal nog meer in deze gevangenis? Ze gebruiken klopsignalen, waarbij de kennis van het morse-alfabet goed van pas komt. Zo komen ze er achter dat hun etage vol zit met allemaal collega’s die ze vaak nog kennen van de opleiding in Engeland. Ze zijn allemaal op dezelfde manier gearresteerd. Veel van deze mannen zijn na hen gedropt en meteen opgepakt.

• 

Niets doen is geen optie

Dan realiseren ze zich dat dit op een ramp kan uitlopen. De Engelsen weten van niets en sturen steeds meer geheim agenten naar Nederland die meteen worden gepakt. De Duitsers dwingen de gevangenen vervolgens met hun eigen apparatuur aan de Engelsen te seinen dat alles goed is gegaan en dat ook de volgende spionnen kunnen landen. Ubbink realiseert zich dat er maar één manier is om dit te stoppen. Hij moet ontsnappen en aan Engeland berichten hoe de situatie echt is. Maar uitbreken uit een dergelijk zwaarbeveiligde gevangenis, is dat mogelijk? Als hij gesnapt wordt, zal hij zeker geëxecuteerd worden. Maar niets doen is geen optie. Ook dan wacht hen uiteindelijk de dood, daar is hij heilig van overtuigd.

Via klopsignalen ontdekt hij dat in de cel naast hem medegevangene Piet Dourlein zit. Ze maken een gaatje in de tussenwand vlak langs het gezamenlijke afvoerpijpje van de wasbak. Zo kunnen ze nu gewoon met elkaar praten. Ook Dourlein wil wel een ontsnappingspoging wagen. Alle andere gevangenen die van het plan horen vinden het te riskant en doen niet mee. Ubbink start met Dourlein de voorbereidingen voor een ontsnapping. Eerst wordt verkend hoe het gebouw in elkaar zit. Boven de deur naar de gang blijkt een getralied raam te zitten. Daar moeten ze doorheen, maar dan moeten de tralies wel worden verbogen. Ook moet er een touw worden gemaakt om zich van de tweede verdieping naar beneden te laten zakken. Op zondag 29 augustus 1943 vindt de ontsnappingspoging plaats. ‘s Zondags is er altijd minder bewaking dan op andere dagen. De tralies worden verbogen met een ijzeren staaf die uit een ledikant is gesloopt. 

Mager geworden

De celgenoten van Ubbink en Dourlein helpen de mannen zich er doorheen te wurmen. Door de doorgestane ellende zijn ze erg mager geworden. Nog een geluk is dat ze op de gang geen bewaker tegenkomen. Aan de overkant is een toilet voor het Duitse personeel. Daar gaan de mannen naar binnen en ze doen de deur op slot. Als er aan de deur gerammeld wordt klinkt een “bezetzt” uit de ruimte achter de deur. Gelukkig is er een naastliggende w.c. zodat dit geen argwaan wekt. De mannen wachten tot het donker is. Ook de tralies van de w.c. worden verbogen en het touw van aan elkaar geknoopt canvas wordt aan de tralies vastgebonden. Volgens Dourlein was dit jute.

Pal beneden hen lonkt de vrijheid. Maar daar zijn ook de bewakers die regelmatig met zoeklichten de muren van het gebouw bestrijken. Ubbink en Dourlein berekenen dat ze tussen het interval van de zoeklichten naar beneden kunnen komen. En het lukt!

Het touw wordt van de tralies gehaald met een systeem dat ze in Engeland hebben geleerd en wordt vervolgens in een regenput weggemoffeld. Met het zoeklicht kan dat dus niet meer worden waargenomen. Dan zijn er nog twee hekwerken van prikkeldraad van elk 2,5 meter hoog. Op regelmatige afstand van elkaar staan wachtposten met zoeklichten. Het klimmen over de hekken gaat met nogal wat lawaai gepaard. Dat zullen de wachters zeker horen. Wat nu? Maar ook dan hebben ze geluk. Er steekt een behoorlijke bries op waardoor de bomen aan de andere kant van het hek veel geruis veroorzaken. Zo komen ze veilig aan de andere kant. Als laatste barrière is er nog een brede sloot. Ze weten niet hoe diep die is en nemen het zekere voor het onzekere. Ze kleden zich gedeeltelijk uit. Daarna kunnen ze al wadend de overkant bereiken en zich vervolgens afdrogen en weer aankleden. Na alle sporen zo goed mogelijk uitgewist te hebben en dwaalsporen te hebben gemaakt voor de honden (je moet ook overal aan denken) wordt met de voettocht naar Tilburg begonnen.

Voorzienigheid

Ubbink zegt later over de ontsnapping dat hij gelooft dat de voorzienigheid hem heeft geholpen. Ontsnappen uit deze gevangenis werd namelijk voor onmogelijk gehouden en Ubbink en Dourlein zijn de enigen die dit is gelukt. Ook zal later blijken dat ze hiermee hun leven hebben gered.

Enkele maanden later, als het Englandspiel is geëindigd, zullen alle geheim agenten die gevangen zijn gezet, naar Mauthausen worden overgebracht. Daar worden ze op een afschuwelijke manier omgebracht. De enige vrouwelijke geheim agent, Trix Terwindt, wordt gespaard.

> Terug